آسم؛ بیماری مزمن قابل‌کنترل | به مناسبت روز جهانی آسم ۲۰۲۵
روز جهانی آسم هر سال در اولین سه‌شنبه ماه می، با هدف افزایش آگاهی عمومی درباره این بیماری تنفسی و بهبود کیفیت مراقبت از بیماران برگزار می‌شود. در سال ۲۰۲۵، این روز برابر است با سه‌شنبه، ۶ می (۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴).
آسم یک بیماری مزمن شایع است که میلیون‌ها کودک و بزرگسال در سراسر جهان با آن زندگی می‌کنند. خبر خوب این است که با آموزش، پیشگیری و درمان مناسب، این بیماری قابل‌کنترل است.
آسم چیست؟ | تعریف علمی آسم
به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) و راهنمای جهانی ابتکار آسم (GINA)، آسم یک بیماری مزمن التهابی مجاری هوایی است که باعث تنگی موقتی و برگشت‌پذیر راه‌های تنفسی می‌شود. این تنگی ممکن است با علائمی مانند:
- سرفه‌های مکرر، خصوصاً در شب
- خس‌خس سینه
- تنگی نفس
- احساس فشار یا سنگینی در قفسه سینه
همراه باشد. این علائم معمولاً با تماس با عوامل محرک یا در زمان فعالیت بدنی تشدید می‌شوند.
آمار جهانی آسم
- طبق گزارش WHO، بیش از ۲۶۰ میلیون نفر در جهان به آسم مبتلا هستند.
- سالانه حدود ۴۵۰ هزار مرگ ناشی از آسم ثبت می‌شود، که اغلب به دلیل نبود مراقبت و درمان مناسب رخ می‌دهد.
- آسم دومین علت غیبت از مدرسه در میان کودکان در بسیاری از کشورهاست.
دلایل و محرک‌های آسم
عوامل مختلفی می‌توانند در بروز و تشدید آسم نقش داشته باشند:
🔹 ژنتیک: سابقه خانوادگی آسم یا آلرژی
🔹 محیط: آلودگی هوا، دود سیگار، گرد و غبار، موی حیوانات
🔹 آلرژن‌ها: گرده گیاهان، قارچ‌ها، سوسک‌ها
🔹 عفونت‌های ویروسی: سرماخوردگی، آنفلوآنزا
🔹 فعالیت بدنی شدید یا هوای سرد
🔹 استرس و هیجانات
تشخیص آسم | راه‌های علمی و دقیق
تشخیص آسم بر اساس شرح حال، معاینه بالینی و آزمایش‌های عملکرد ریه (مانند اسپیرومتری) انجام می‌شود. در کودکان خردسال، تشخیص ممکن است بر اساس سابقه علائم تنفسی مکرر صورت گیرد.
راهکارهای درمان و کنترل آسم
با وجود اینکه آسم درمان قطعی ندارد، اما کاملاً قابل‌کنترل است. درمان‌های استاندارد عبارت‌اند از:
۱. داروهای کنترل‌کننده بلندمدت
مانند کورتیکواستروئیدهای استنشاقی که التهاب راه هوایی را کاهش می‌دهند.
۲. داروهای سریع‌الاثر
مثل سالبوتامول برای تسکین فوری حملات آسمی.
۳. مدیریت محیطی
کاهش مواجهه با محرک‌ها مانند دود، گرد و غبار، مواد شیمیایی و…
۴. آموزش بیمار
آموزش در زمینه استفاده صحیح از اسپری‌ها، شناسایی علائم هشداردهنده، و برخورد با حمله آسمی.
آسم در کودکان
طبق گزارش GINA، تشخیص و کنترل زودهنگام آسم در کودکان می‌تواند از بروز اختلالات رشد، غیبت‌های تحصیلی و بستری‌های مکرر جلوگیری کند. کودکان ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند و گاهی تنها نشانه آسم، سرفه‌های مزمن شبانه یا هنگام فعالیت بدنی باشد.
آیا آسم قابل پیشگیری است؟
در برخی موارد می‌توان با مداخلات زودهنگام از بروز آسم یا تشدید آن جلوگیری کرد، از جمله:
✅ پرهیز از دود سیگار در دوران بارداری و کودکی
✅ کنترل آلرژی‌های محیطی
✅ واکسیناسیون مناسب (آنفلوآنزا و کرونا)
✅ محیط تمیز و فاقد محرک تنفسی در منزل و محل کار
شعار روز جهانی آسم ۲۰۲۵
طبق اعلام سازمان GINA، شعار امسال روز جهانی آسم:
“Asthma Education Empowers”
“آموزش آسم، قدرت می‌آفریند”
این شعار تأکیدی بر اهمیت آموزش و توانمندسازی بیماران، خانواده‌ها و کادر درمان در مدیریت آسم دارد.